1
00:00:05,860 --> 00:00:07,270
Beno, arratsalde on.

2
00:00:14,620 --> 00:00:19,960
Arratsalde on guztioi. Jardunaldien
azken zatiarekin hasiko gara.

3
00:00:23,320 --> 00:00:29,800
Zentzumenen, pertzepzioen eta kulturaren
etorkizuna. Josep de Haro, Bartzelonako

4
00:00:29,800 --> 00:00:32,200
Unibertsitateko

5
00:00:34,480 --> 00:00:39,040
Medikuntzako doktoregoa, Medikuntza eta
Otorrinolaringologiako

6
00:00:39,040 --> 00:00:46,900
espezialista da. OER.

7
00:00:48,730 --> 00:00:53,020
Batez ere zentzumen-medikuntzan egiten du
lan. Otorrinolaringologiako,

8
00:00:53,021 --> 00:00:58,540
Buruko eta Lepoko Kirurgiako Espainiako
Elkarteko kidea da. Espainiako

9
00:00:58,540 --> 00:01:02,680
Zientzia Sentsorialen Elkarteko arduraduna da,
PERCEP NETeko

10
00:01:02,680 --> 00:01:04,480
aholkulari zientifikoa.

11
00:01:05,560 --> 00:01:08,860
Gainera, zerbitzuburu ohia da, eta gaur
egun Badalonako Udal

12
00:01:08,860 --> 00:01:13,720
Ospitaleko Otorrinolaringologia
Zerbitzuan egiten du lan

13
00:01:13,720 --> 00:01:19,870
asistentziala, medikuentzako zeregin
pedagogikoarekin osatzen duena. Hainbat

14
00:01:19,870 --> 00:01:25,570
eta hainbat lanen egilea da, esango nuke
ikerketa eta argitalpenei

15
00:01:25,570 --> 00:01:30,130
buruz, bai estatukoak bai nazioartekoak. Bona
berandu dabil Josep.

16
00:01:30,880 --> 00:01:31,750
Eskerrik asko.

17
00:01:35,140 --> 00:01:39,530
Eskerrik asko. Beno, arratsalde on, eskerrik asko
guztioi, eskerrik asko aukera

18
00:01:39,670 --> 00:01:40,720
honengatik, ez.

19
00:01:41,980 --> 00:01:45,280
Izan ere, lehen galdera aurpegira zenbat begiratu da
ni bezalako tipo batek egiten duela

20
00:01:45,280 --> 00:01:48,550
horrelako leku batean. Baina, tira, ohituz joan
naiz hori dela filtratutako

21
00:01:48,800 --> 00:01:53,830
medikuak. Hori gero Generalitatean
gerta zitekeen. Uste

22
00:01:53,830 --> 00:01:54,910
duzue doan zaudela.

23
00:01:57,280 --> 00:02:01,690
Mahaiko mikroa utzi eta mikroarekin
jarriko naiz, orain lo egiteko

24
00:02:01,700 --> 00:02:03,070
ordua baita. Ondo ulertzen

25
00:02:09,070 --> 00:02:11,830
duzue hitz egitea tokatzen zaidana.

26
00:02:13,090 --> 00:02:19,150
Azken batean. Nik nahi nukeena da sukaldariak edo
sukaldariak zareten guztiok,

27
00:02:19,150 --> 00:02:25,120
ez dakit nola gustatzen zaizuen sukaldariak
prest egotea. Uste dut

28
00:02:25,120 --> 00:02:27,850
hau zuentzat egina dagoela,
nahiz eta guk antolatu.

29
00:02:27,850 --> 00:02:32,050
Ni zuentzat nago hemen, jakina,
gauzak ikasten ari naiz.

30
00:02:32,650 --> 00:02:37,900
Baina zuek zarete ikastetxez ikastetxe, eta
egunez egun erabil ditzaten

31
00:02:37,900 --> 00:02:42,610
elementu batzuk ematen saiatuko naiz, egunerokoan
zeuen gauzak egin ditzazuen,

32
00:02:43,000 --> 00:02:46,360
zuen sukaldaritzarekin, azken
batean, gozatu egingo baitugu.

33
00:02:46,361 --> 00:02:49,960
Guk ere bi aldiz gozatuko dugu,
pribilegio hau duzue. Egiten

34
00:02:49,960 --> 00:02:54,340
duzue, kontsumitzen dugu, guk bakarrik
kontsumitzen dugu ondo.

35
00:02:55,390 --> 00:02:57,010
Ezer baino lehen, jar gaitezen ondo.

36
00:02:58,450 --> 00:02:59,680
Argi badabil.

37
00:03:02,560 --> 00:03:06,550
Opera urdin minaren gaia ez zen
arraroa bakarrik. Gogoratzen dugu

38
00:03:06,550 --> 00:03:06,790
hau.

39
00:03:08,111 --> 00:03:12,370
Behi urdin argi bat dugunean. Eta inor
ez da ezertaz kexatzen.

40
00:03:13,660 --> 00:03:18,761
Hau perfektua da. Orduan, ona
da behi urdin hori

41
00:03:18,760 --> 00:03:23,530
elikatzea. Ezin zitekeen besterik
izan. Udare urdinez. Egoera

42
00:03:23,590 --> 00:03:28,480
bitxi samarra da, eta gaur
eguerdian lortu

43
00:03:28,480 --> 00:03:29,260
dugu.

44
00:03:30,280 --> 00:03:32,890
Hau hemen egiten duela esan gabe.

45
00:03:35,080 --> 00:03:39,520
Ni behera jaitsi naiz eta inor ez da kexatu,
baina ezta horrela ere. Baina ahoa beteta zeukatena,

46
00:03:39,520 --> 00:03:44,320
noski, baina ezta horrela ere. Hemen
daukat. Museoak jarriko du.

47
00:03:45,580 --> 00:03:53,890
Kobre Ada udareak, sagarraren kabreada
berriak, sutan jartzen zuela.

48
00:03:54,730 --> 00:04:00,550
Ondo egina Sarrera hau garrantzitsua dela
uste dut. Nire lan-esparrutik

49
00:04:01,720 --> 00:04:06,130
esan nahi du gauza arraroa
izango dela.

50
00:04:07,390 --> 00:04:11,860
Minaren tenpluan lan egiten dut. Gu
ospitaleratzea ez da inor etortzen

51
00:04:11,860 --> 00:04:16,480
nire ospitalera, nire zentrora,
tenplura, etorri, entzun, ondo

52
00:04:16,480 --> 00:04:25,000
nago. Bizi beldur da, inor ez. Laster oinazearen
tenplua da. Astero ikusten dudanari segundo

53
00:04:25,330 --> 00:04:29,380
bat ematen diot, astegun bakoitzean usaimenaren
nahasmenduak eta dastamenaren

54
00:04:29,380 --> 00:04:31,630
nahasmenduak dituen jendea ikusten dut.

55
00:04:32,710 --> 00:04:36,100
Hau da, noizbehinka gertatzen zen gauza bat da.
Entzumen-nahasmenduak, orekaren

56
00:04:36,340 --> 00:04:40,360
tonuak edo itunaren nahasmenduak aipatu
zizkigun. Asteko egun bakoitzean

57
00:04:40,360 --> 00:04:43,450
imajina ditzakezuen gauzarik arraroenez ari
natzaizue.

58
00:04:45,340 --> 00:04:48,640
Beraz, esan nahi du usaimenik
gabeko biztanleen ehuneko hirua

59
00:04:48,640 --> 00:04:51,040
bi herritarren artean dagoela,

60
00:04:52,210 --> 00:04:55,840
usaimen-galera maila desberdinik gabe.
Katalunian egin genuen

61
00:04:55,840 --> 00:04:59,261
azterlanean biztanleriaren
ehuneko hamazazpira iristen da.

62
00:05:01,060 --> 00:05:05,170
Beraz, jendea eta jendea ez dira
artatzen ari. Horregatik daukagu

63
00:05:05,170 --> 00:05:07,270
hainbeste jende maila honetan.

64
00:05:09,040 --> 00:05:14,830
Gehiago. Denek ikusi duzue sukaldeko
paperak jarri dizkizuetela.

65
00:05:16,000 --> 00:05:21,550
Eta egina dago. Eskatu duelako eman zuen
ez dudalako ezer esango.

66
00:05:22,120 --> 00:05:25,180
Daukazunaren flash bat egingo du. Idatzita
dago, baina etxerako eginbeharrak dituzu.

67
00:05:25,180 --> 00:05:25,510

68
00:05:26,890 --> 00:05:29,410
Izan ere, hor ere gaizki legoke idatzita
daukazuena berriro errepikatzea,

69
00:05:29,411 --> 00:05:33,311
batez ere sukaldaritzaren artean zaudetenentzat,
sukaldaritzaren ezagutzan

70
00:05:33,310 --> 00:05:37,600
zaudetenentzat. Irakurtzen ari
zaretelako puntu bakoitzean

71
00:05:37,600 --> 00:05:43,870
azalduko duzunaren arabera, Flysch bat
izango da. Kolpetik eta

72
00:05:43,870 --> 00:05:46,750
borraz, zer gertatzen da belarria galtzen dudanean
kolpeak eta borrak ematen ditudanean zer gertatzen

73
00:05:47,110 --> 00:05:51,760
den ikusmena galtzen duenean, oso logikoa iruditzen
baitzaigu. Baina hemengo inork ez du

74
00:05:51,760 --> 00:05:56,230
pentsatu hamar zentzu daudela, ez bost. Has
gaitezen hemendik. Eta hiru

75
00:05:56,230 --> 00:06:00,520
aldiz biderkatu daitezke. Hogeita hamar
izatera irits gaitezke. Eta hori ere

76
00:06:00,520 --> 00:06:04,120
izan zitekeela, hori hipotesi sorta bat
izango zela, lan batzuk,

77
00:06:04,120 --> 00:06:09,280
gero hitz egingo dugun errealitate batzuk,
horrek jendeari erantzun ziezaiokeela.

78
00:06:09,280 --> 00:06:10,690
Non zegoen nire atzean.

79
00:06:11,800 --> 00:06:16,510
Extremadurakoa. Zer zioen. Arimak zentzuak
ditu. Ba asko sentitzen dut, San

80
00:06:16,510 --> 00:06:21,550
Benediktoren arauaz hitz egin delako eta atzo
goizean San Frantziskori buruz hitz

81
00:06:22,170 --> 00:06:28,720
egin zelako. Nik bai, Santa Teresa Jesusena, ez.
Eta ezer susmagarririk

82
00:06:28,721 --> 00:06:32,660
ez, inkisizioak bizia erretzeko
jazarri baitzioten. Uste

83
00:06:32,661 --> 00:06:36,520
dudanean ez dudala susmo handirik. Gauza
hauetaz hitz egiten du, beraz,

84
00:06:36,760 --> 00:06:39,400
zentzumenei buruz hitz egiten denean, lurralde osoa
hartzeko, tranparik egiten ez

85
00:06:39,400 --> 00:06:44,530
badugu. Gauza bat da zientziak hori lantzeko
gaitasuna izatea, eta bestea da

86
00:06:44,560 --> 00:06:48,910
buruan lan egiteko gaitasuna izatea, ez.
Horiek bi istorio desberdin dira. Eta

87
00:06:48,911 --> 00:06:55,390
adimenari esker zientziak gehiago
aurreratu du. Nerbio sistemak gidatzen

88
00:06:55,390 --> 00:07:02,470
gaitu. Sartzeko bakarrik. Horrela, baina ikusiko
duzue zergatik esaten dudan. Nerbio-sistema

89
00:07:02,471 --> 00:07:04,120
oso konplexua.

90
00:07:05,380 --> 00:07:07,540
Bigarren hormona-sistematik,

91
00:07:09,190 --> 00:07:14,650
hirugarren immunologia-sistematik, eta lau
sistematik. Psikoa edo pneumologikoa

92
00:07:14,710 --> 00:07:19,750
nahi baduzue, zer den esango dizuegu. Horrek esan nahi
du pastela egiten duzuenean, gisatua

93
00:07:19,750 --> 00:07:24,190
egiten duzuenean, egiten duzuenean, zein den
sukaldea. Sistema horiek, gorputzaren

94
00:07:24,190 --> 00:07:29,950
defentsak, gorputzaren erreakzio oso
moralak eta nerbio-sistema eta

95
00:07:29,950 --> 00:07:33,430
sare hori guztia lantzen ari zarete. Eta hori
Espainiako Estatuan hogeita

96
00:07:33,430 --> 00:07:35,620
hamabost urteko atzerapena duen
diziplina da.

97
00:07:37,090 --> 00:07:38,560
Zer da neurotoxikoa?

98
00:07:39,880 --> 00:07:45,100
Endokrinologian gutxienez, lan-unitate
bakarra da, Nehork psiko-immunoa

99
00:07:45,520 --> 00:07:50,800
Endokrinologia Estatu Batuetan, Estatu Batuetako
buruak, Zuek zoriontzen zaituztet

100
00:07:50,800 --> 00:07:55,480
honetan abantaila handia duzuelako, nola
funtzionatzen dugun ikusteko

101
00:07:55,480 --> 00:07:59,890
ikuspegi oso garrantzitsua delako.
Hortik zintzilik dago

102
00:07:59,890 --> 00:08:04,270
esan dizkizuedan ardatz horien guztien sentsorialtasuna, eta,
beraz, sukaldari gisa, hortik zintzilik,

103
00:08:05,290 --> 00:08:06,730
nik argi eta garbi zintzilikatzen dudan bezala.

104
00:08:08,260 --> 00:08:13,030
Baina sentsualitatea ez da gaur egun bakarrik,
entzuten dudanean, ez ditut

105
00:08:13,030 --> 00:08:16,120
bereizten, bereizten, baizik eta pertsonaren
immunitatea landuko dut.

106
00:08:17,200 --> 00:08:21,100
Egoera psikologikoa landuko dut, unitate
bakarra delako, Ez dago aukerarik

107
00:08:21,100 --> 00:08:27,130
ardatz neurotoxiko immuno
endokrinoa logiko hori denean, zati

108
00:08:27,190 --> 00:08:31,150
horietako bat ahuldu egiten da,
sistema osoa ahultzen da eta hau

109
00:08:31,150 --> 00:08:34,120
mikroskopia elektronikoaren
mailan dago argazkiak lasai, neurona

110
00:08:34,360 --> 00:08:37,781
bat bezala, Ez dizuet hemen jarriko. Neurona bat
linfozito neurona-nerbio-sistema

111
00:08:37,780 --> 00:08:42,010
batekin konektatzen ari denez, linfozitoa
defentsak eta nola

112
00:08:42,010 --> 00:08:43,210
trukatzen den informazioa.

113
00:08:44,230 --> 00:08:48,910
Hori atzerapena da, informazioa
atzeratzea, hau da, aspalditik

114
00:08:48,910 --> 00:08:50,560
ez da oso berria.

115
00:08:53,140 --> 00:08:57,820
Ondo da. Zer gertatzen da? Hemen gauden
guztiok. Berezia, sukaldariak zaretenok

116
00:08:57,821 --> 00:09:00,250
leiho sentsoriala duzuen bitartean.

117
00:09:03,610 --> 00:09:07,570
Hau irakur genezakeen dokumentu bat da,
zuzendu gabea. Zuzenean dago jarrita.

118
00:09:07,870 --> 00:09:12,130
Egon gaitezke. Saiatzen ari naiz, ez dizuet
irakurtzen utziko, honako honetaz konturatzea

119
00:09:12,130 --> 00:09:13,120
besterik ez dut nahi.

120
00:09:14,230 --> 00:09:15,100
Nik horrela irakur dezaket,

121
00:09:16,840 --> 00:09:22,210
horrela irakur baitezaket, edo horrela irakur
dezaket, edo ezin dut horrela.

122
00:09:24,880 --> 00:09:28,930
Hau azkenean da ez du zerikusirik, Eraso dute
edo irakurri ahal izango

123
00:09:28,930 --> 00:09:29,440
dut ere, Jakina.

124
00:09:32,170 --> 00:09:37,091
Nahi dut. Hitz gutxi dituzte guk zor diogun
errealitatea gure leiho sentsorialei

125
00:09:37,090 --> 00:09:43,330
zuzenean lotuta dagoela esateko, eta
horrela izan daiteke.

126
00:09:43,330 --> 00:09:43,570

127
00:09:45,071 --> 00:09:49,780
Gutako bakoitzak bere leiho sentsoriala
diseinatzen du bizitzan.

128
00:09:50,860 --> 00:09:54,130
Neurri batean, herentzia genetikoa
dugulako datorkigu, eta ikusiko

129
00:09:54,130 --> 00:09:58,510
dugu neurri batean egunerokotasunak
hartzen duena. Gauzak nola doazen.

130
00:09:58,660 --> 00:10:02,620
Orduan leiho hori erakutsiko dugu,
leiho hori hor ondo dago, hori da

131
00:10:02,710 --> 00:10:06,490
nire leihoa, nire leihoa den bezala.
Gutako bakoitzak gure leiho

132
00:10:06,490 --> 00:10:09,280
sentsoriala nolakoa den jakin
arte. Gaur egun nahi duzuenaren

133
00:10:09,340 --> 00:10:12,820
teoria egin dezakegu, koloreen teoria,
entzumenaren teoria, besteengan

134
00:10:12,821 --> 00:10:15,930
gertatzen den bezala dirudielako. Hori
guri gertatzen zaigu.

135
00:10:15,941 --> 00:10:18,820
Beraz, gu sukaldean ari zaretenez, zuen
leihoa erabiltzen

136
00:10:18,821 --> 00:10:24,010
ari zarete, zuena ez arrautzak
edozer egiten ari dena.

137
00:10:24,670 --> 00:10:25,390
Une horretan.

138
00:10:26,530 --> 00:10:30,520
Ados. Hortik kanpo hasi ginen. Hori izango litzateke
markoa.

139
00:10:31,630 --> 00:10:36,790
Badira iragazki batzuk zentzumenen
bidez gure eguneroko

140
00:10:36,790 --> 00:10:41,290
bizitza laburtzen dutenak. Adibide bat
jarriko dizuet,

141
00:10:45,850 --> 00:10:52,990
ez dutela esaten, orri bat daukazuela
baizik. Orduan informazio bat da, orri

142
00:10:52,990 --> 00:10:54,730
hau. Imajinatu.

143
00:10:56,380 --> 00:10:57,070
Tiroa.

144
00:10:58,810 --> 00:10:59,470
Zerbait esateagatik.

145
00:11:02,800 --> 00:11:07,060
Eta hori hemen orriaren ehuneko bata
izatea,

146
00:11:08,740 --> 00:11:12,880
hau ehuneko bat balitz, han dagoen
informazio guztia.

147
00:11:14,860 --> 00:11:17,590
Ez dugu jakingo. Irakurri behar dut, nik
irakurri behar dut.

148
00:11:18,610 --> 00:11:22,810
Hau irakurri behar dut. Horrela funtzionatzen du
gure garunak. Gure informazioaren

149
00:11:22,810 --> 00:11:27,160
ehuneko laurogeita hemeretzi baztertu egiten da,
ehuneko laurogeita hemeretzi.

150
00:11:27,160 --> 00:11:32,320
Izan garuna ez dago atzemateko,
baizik eta zentzumenen kudeaketara

151
00:11:32,710 --> 00:11:37,720
eramango gaituzten zenbait emaitza baztertu eta
ahalbidetzeko, eta hortik

152
00:11:37,720 --> 00:11:40,060
eratortzen dena, jakina, sentsorialtasuna.

153
00:11:43,080 --> 00:11:46,450
Estimuluen ehuneko laurogeita hemeretzik uko
egiten diote gure garunari.

154
00:11:46,450 --> 00:11:51,431
Bigarren iragazkia. Zentzumenak,
azken batean, uhinen bidez

155
00:11:51,430 --> 00:11:56,350
eraikitzen dira edo argi-uhinak, Hartza,
presio-uhinak edo uhin elektromagnetikoak

156
00:11:56,350 --> 00:12:00,190
dira. Funtsean elektrizitate
ordenatua edo anarkikoa

157
00:12:00,191 --> 00:12:00,730
gara.

158
00:12:02,130 --> 00:12:06,760
Pedagogia pixka bat izateko, argi
uhinek argia, kaptazioa,

159
00:12:06,760 --> 00:12:11,440
ikusmena, presio uhinak, soinua,
ukimena, oreka

160
00:12:12,640 --> 00:12:17,380
eta atomoen arteko molekula arteko
truke elektronikoei lotutako

161
00:12:17,441 --> 00:12:23,050
uhin elektromagnetikoak ahalbidetuko
dizkigute. Usaimenaz,

162
00:12:23,050 --> 00:12:25,211
dastamenaz eta minaz ari gara.

163
00:12:26,470 --> 00:12:29,110
Aurreikusi genituenak baino
zentzu gehiago ateratzen ari dira.

164
00:12:29,410 --> 00:12:30,010
Gehiago aterako dira.

165
00:12:32,321 --> 00:12:33,070
Hirugarren maila.

166
00:12:34,210 --> 00:12:38,860
Gure zentzumenek ezin dute dena harrapatu.
Hizlariek hemen esan dituzuen

167
00:12:39,040 --> 00:12:40,900
gauzak gogoratuko dituzue.

168
00:12:41,920 --> 00:12:46,630
Ezin dugu guk ikusi, ezin dugu ikusi ez
dugun guztia, existitzen dena ezin

169
00:12:46,630 --> 00:12:51,610
dugu ikusi, zeren eta ez Gure zentzumenen
tarte honetan, operatibitate-tarte

170
00:12:51,610 --> 00:12:55,840
hori gure esku dago. Hau da, ultramorearen eta
infragorriaren artean ikus

171
00:12:55,840 --> 00:13:03,250
dezaket. Bere artean entzun edo entzun ditzaket
soinuak eta soinuak. Ahal dut. Gauza

172
00:13:03,250 --> 00:13:08,440
bera gertatuko da ukimenarekin. Zentzumenek
operatibo izaten utziko didaten

173
00:13:08,441 --> 00:13:13,270
tarte bat izango dut. Gainerakoa ez dugu ehizatuko.
Gainerakoa existituko ez balitz bezala

174
00:13:13,270 --> 00:13:19,330
izango da, eta existitzen da, baina ez dugu ikusten. Ez dugu
irakurtzen, ez dugu ukitzen, ez diegu gustatzen,

175
00:13:19,571 --> 00:13:23,500
parametro fisiologikoak aldatzen baditugu edo
hori egiteko aukera emango

176
00:13:23,500 --> 00:13:28,390
digun teknologiarekin laguntzen badiogu izan
ezik. Beraz, zentzumenak ez ezik,

177
00:13:28,390 --> 00:13:32,800
bakarrik jotzera behartzen gaituztenak ere
badira.

178
00:13:34,210 --> 00:13:37,480
Beraz, eskura dugun errealitatea mugatuz
goaz, mugatuz hitz egiten

179
00:13:37,480 --> 00:13:38,020
genuen.

180
00:13:39,850 --> 00:13:45,221
Baina, gainera, gero eta gehiago. Entzun
dezakegun zerrenda hori desagertu

181
00:13:45,220 --> 00:13:50,590
egiten da estimulua aldatzen ez
denean. Etengabe estimulatzen zaio.

182
00:13:50,620 --> 00:13:55,660
Gure garunak esaten digu desagertu
egiten direla. Lehen orduan gozokiak

183
00:13:55,660 --> 00:13:59,710
egin eta kafesne gozokiak egiten
dituzten enpresa batera bazoazte,

184
00:13:59,710 --> 00:14:02,800
Feddal Etxetik etzanda geratzen
zarete. Poro guztiak ere bai.

185
00:14:03,040 --> 00:14:08,110
Denak egiten du hegan, kafesne usaina du.
Baina handik bost minutura

186
00:14:08,110 --> 00:14:13,090
ez duzue jakingo kafesnea egiten dutenik.
Soinu konstante bat jarriz gero,

187
00:14:13,360 --> 00:14:17,950
argi konstantea jarriz gero, gure gorputzak
garuna deuseztatuko du. Arreta-gune

188
00:14:17,950 --> 00:14:21,700
gisa, pizgarri horrek hori ekarriko du.
Beraz, zerrenda ez ezik,

189
00:14:21,710 --> 00:14:25,240
xehetasun horiek guztiak ere
hegan doaz.

190
00:14:27,280 --> 00:14:30,970
Horrek guztiak, azken batean, gidatu egiten
gaitu, idatzi besterik ez duzue egin.

191
00:14:30,970 --> 00:14:35,290
Hor emozio primarioak sortzen ditugu, hau da,
estimuluak, erantzuna. Atzamarra

192
00:14:35,290 --> 00:14:39,250
zulatzen dit, eskua baztertu du. Gero beste emozio
batzuk geratzen dira, desberdinak izango

193
00:14:39,250 --> 00:14:43,750
direnak. Emozio horiek hemen ikusten duzuen
errealitatea interpretarazten digute.

194
00:14:44,380 --> 00:14:45,640
Norbaitek aurpegi bat zuen,

195
00:14:46,690 --> 00:14:50,710
aurpegi bat dirudi, edo Marteko mendiei dagokie, eta
horiek aurpegi bat pentsarazten

196
00:14:50,950 --> 00:14:56,770
digute. Baina, noski, ez dago aurpegirik. Beraz,
estimulu eta erantzun hori pixkanaka

197
00:14:56,770 --> 00:14:57,820
sortzen ari da.

198
00:14:58,870 --> 00:15:04,330
Mugen arabera, sentimenduak
emozioen gainetik

199
00:15:04,330 --> 00:15:09,430
ezarri ditugu. Nerbio-sistemaren forma
landua sortzen da, hau da,

200
00:15:09,440 --> 00:15:14,680
kanpoko estimuluen aurrean posizio
jakin batzuk hartzen

201
00:15:14,680 --> 00:15:15,430
hastea.

202
00:15:16,520 --> 00:15:19,600
Izan garunaren hainbat aldetan sortzen
diren sentimenduak.

203
00:15:20,710 --> 00:15:24,790
Eta benetan gero eta gehiago konturatzen ari
gara gure garuna erresonantzia

204
00:15:24,790 --> 00:15:27,670
magnetiko funtzional bat balego, hau

205
00:15:28,930 --> 00:15:33,490
da, miaketa mota bat, estimulu bat
ematen dugunean, ez dela aktibatzen

206
00:15:33,490 --> 00:15:38,170
belarriaren eremua. Edo gaur egun estimulu
bisual bat joan zara, garunaren ikuseremuak

207
00:15:38,170 --> 00:15:44,410
atzean aktibatzen gaitu. Garunak, literalki,
energiaz eztanda egiten du. Gero,

208
00:15:44,620 --> 00:15:49,330
formula matematiko bat aplikatu behar da
estatistika-programa gisa, eta horrek aldea

209
00:15:49,330 --> 00:15:53,500
ateratzen du gehien aktibatzen den eta
eremu desberdinak ikusten diren

210
00:15:53,500 --> 00:15:57,280
eremuetan, ez bakarrik lehen uste zirenetan.
Beraz, garun osoa da estimuluaren

211
00:15:57,430 --> 00:16:01,930
erreakzioaren mende geratzen
dena.

212
00:16:03,070 --> 00:16:10,510
Gehiago. Izan ere, nola komunikatzen gara hori
adierazten zenutenean, azaltzen

213
00:16:10,510 --> 00:16:14,260
du, plater bat da edo nolabait modu bat
nahi duzuena guk pazientearekin

214
00:16:14,260 --> 00:16:17,920
hitz egin behar dudanean, esaten ari
naizen guztia paziente

215
00:16:17,920 --> 00:16:21,790
urduriarekin praktikatu behar dut,
Tenplutik ospitale izeneko

216
00:16:21,790 --> 00:16:23,620
minari buruz hitz egiten ari
nintzen.

217
00:16:24,730 --> 00:16:28,030
Baina hori egunero gertatzen da kontzientzia dugu
ez du esan nahi ez da

218
00:16:28,930 --> 00:16:33,780
trebetasuna gertatzen dira ikasi edo
sareak, Estali gai izan fokatzeko.

219
00:16:33,880 --> 00:16:34,390

220
00:16:35,530 --> 00:16:39,640
Komunikatzen gara, baina gehienetan ez
egiten dudanagatik

221
00:16:39,640 --> 00:16:40,960
eta orain hitzagatik,

222
00:16:42,100 --> 00:16:45,400
hitz bat izan ezik. Orain egiten ari
naizen hau komunikazioaren

223
00:16:45,400 --> 00:16:50,500
ehuneko zazpi da, ehuneko zazpi.
Beraz, azaltzen duenean platoa

224
00:16:50,500 --> 00:16:54,520
dela, mahaikide bati. Astakeria.

225
00:16:56,440 --> 00:17:00,610
Ba beste ehuneko laurogeita hamahiruan
azalduko nuke. Zer da irudia,

226
00:17:00,610 --> 00:17:06,850
tonua, jarrera. Pila, gu zentzumenak.
Hitzak oso gutxi konbentzitzen

227
00:17:06,850 --> 00:17:10,990
du. Konbentzitzen zintuztedana nik egiten
dudana da, ahuntz bat bezala

228
00:17:10,990 --> 00:17:15,821
nago, zentzuduna naiz edo txorakeriak esaten ari
naiz. Koherenteak dira. Baina,

229
00:17:15,820 --> 00:17:20,740
noski, ez duzu hitzagatik egiten. Edo irudia
zentratzen ari da, batez ere hizkuntzaren

230
00:17:20,740 --> 00:17:23,350
ehuneko berrogeita hamar baino gehiagori
dagokiona.

231
00:17:26,740 --> 00:17:27,400
Baina gehiago daude.

232
00:17:28,810 --> 00:17:34,180
Gero eta gehiago mugatzen gaitu
errealitatean. Mundu guztiak ez du

233
00:17:34,690 --> 00:17:39,790
hizkuntza-nagusitasun bera. Hori
ziurtatzeke dago oraindik, nahiz

234
00:17:39,790 --> 00:17:43,000
eta azterlanak egon, egiten ari
baitira eta arlo militarrean

235
00:17:43,000 --> 00:17:47,410
sortu baitzen, baina dagoeneko
egiten dira, dagoeneko egiten

236
00:17:47,410 --> 00:17:51,040
dira horri buruzko ikastaroak, eta horiek dira
gutako batzuentzako

237
00:17:51,040 --> 00:17:55,930
pertzepzio-bideak. Ikusmenak menperatzen
gaitu, beste batzuk,

238
00:17:55,930 --> 00:18:00,670
entzumenak, beste batzuk, ukimenak, beste batzuk,
sentsazioak, beste batzuk, usaimenak, eta

239
00:18:01,090 --> 00:18:07,000
horrek esan nahi du nik norbaitekin hitz egiten
dudanean, beste bisualak eta ni hitzezkoa

240
00:18:07,000 --> 00:18:08,800
banaiz, gutxi ulertuko dugula elkar.

241
00:18:10,660 --> 00:18:14,560
Nik ez baitiet kasurik egiten zaintzen ari
naizen keinuei, eta bestea keinu

242
00:18:14,560 --> 00:18:18,820
horiei erreparatzen ari baitzara. Gauzak
azaltzen dizkioten aditzak aurkitzen

243
00:18:18,820 --> 00:18:21,701
saiatzen naizenez, besteari piperra
axola zaio. Beste adibide

244
00:18:21,700 --> 00:18:28,600
bat da hemen. Bai. Pradoko Museora gaizki bazoaz eta
eman edo ez. Hemen ikusiko dugu

245
00:18:28,600 --> 00:18:33,610
Donostiako Kontxa ez. Kanpora ateratzen
naiz, eta nagusi bat ateratzen

246
00:18:33,610 --> 00:18:36,881
da zuengandik, bisuala dena, entzumena
gailentzen da eta erabat irteten

247
00:18:36,881 --> 00:18:40,570
dira. Sentipen-tesikoak itzularazten gaituzuenok Eta
Cos azaltzen digute Dira batzuk

248
00:18:40,570 --> 00:18:45,250
ikusi dituztela. Hau kolore leherketa bat da.
Inoiz ez hobeto esanda hemen daukazuen

249
00:18:45,250 --> 00:18:51,640
egunarekin. Eta beste batzuk dira. Eta hau
Ezohiko sinfonia da. Eta honek

250
00:18:51,641 --> 00:18:54,910
oilo-larrua jartzen dizu. Errealitate bera
aldatu egin da, modu

251
00:18:54,910 --> 00:18:59,170
desberdinean interpretatu da. Eta hala ere,
gauza bera bada.

252
00:19:00,460 --> 00:19:05,200
Hizkuntzak, elkarri lotuta daudenean, oztopo batzuk
sortzen ditu. Olatuak hautsi du.

253
00:19:09,790 --> 00:19:14,950
Kontzientearen mundua dugu, kontrolagarria dena
izugarri interesatzen zaigu, gorrotoa

254
00:19:14,950 --> 00:19:19,180
diogu, kontrolatzen dut, dena ondo zaintzen du.
Izan ere, kontzientearen mundua,

255
00:19:19,180 --> 00:19:23,050
kontrol hegaztiaren mundua, dugun
gutxienekoa da gure burmuinen

256
00:19:23,050 --> 00:19:26,770
ehuneko bat gure sentsorialtasuna
kudeatzeko benetan geratzen

257
00:19:26,980 --> 00:19:32,470
zaigun bakarra bada. Zer gertatzen da horrela ez
balitz? Hor eserita zaudeten guztiok,

258
00:19:32,470 --> 00:19:36,340
zuzen nagoenak eroen erregistroa izan
beharko luke. Estutu galtzontziloak

259
00:19:36,340 --> 00:19:41,320
eroen gizonekin, eta estutu betaurrekoetako
zintzilikariek daramazuen

260
00:19:41,320 --> 00:19:46,300
bularretakoa, alkandora izerditua edo
hanketakoak baino handiagoa ez

261
00:19:46,300 --> 00:19:50,170
dena, jantzita dauden bezala. Horrek guztiak
burmuinean sartuta egon beharko

262
00:19:50,170 --> 00:19:54,470
luke. Baita baztertu ere. Beraz,
irteteko beharra.

263
00:19:56,800 --> 00:20:01,240
Zenbat geratzen zaidan, hemen izan dudalako. Zenbat eta
bost minutu astakeria baino

264
00:20:01,240 --> 00:20:05,170
gutxiago. Ongi. Kontzientzia kontzientzian oso
motz geratuko naiz

265
00:20:05,170 --> 00:20:08,770
hemen. Gero gehiago ordaindu beharko dut,
baina, beno, hemen uzten banauzue,

266
00:20:08,770 --> 00:20:13,360
gure barrua zuzenduko duten kontzientzia eta
kontzientzia duzue. Adibide

267
00:20:13,360 --> 00:20:16,600
bat jarriko dugu gero. Zureak
ehuneko hogeiko aukerak

268
00:20:16,600 --> 00:20:21,281
ditu. Beraz, begira nola mugatzen
gaituzten gure pertzepzioak,

269
00:20:21,280 --> 00:20:25,900
ikusten dituzten sentsazioak. Arreta
jarraituak, selektiboak eta banatuak

270
00:20:25,900 --> 00:20:32,890
arreta jartzen dugunean esan nahi du. Hau ez
da txiste bat. Hau mugikorra da, esku

271
00:20:32,891 --> 00:20:37,300
libreek erabiltzen duten lehen mugikorra, noski, ez
zegoelako eta lan egin behar zuelako eta gauzak

272
00:20:37,300 --> 00:20:41,440
apuntatu behar zituelako. Goma bat
sartu zitzaigun eta akabo praktika.

273
00:20:41,770 --> 00:20:46,480
Adi egoteko. Egon, erantzun bat
eman, zerbait aurkitu,

274
00:20:46,480 --> 00:20:48,070
irtenbide bat aurkitu.

275
00:20:50,440 --> 00:20:56,470
Kronobiosentsorialtasuna dugu, eta horrek esan
nahi du eguneko ordu bakoitza gure sistema

276
00:20:56,470 --> 00:20:59,320
sentsorialera aldatzen dela blokeen arabera.

277
00:21:00,850 --> 00:21:04,000
Beraz, goizeko seietan patata frijituak jan.
Ez dizuet gaur arratsaldean

278
00:21:04,000 --> 00:21:07,810
omenduko zaituztedana. Eta horrela nahi
duzun Philando egin dezakezue. Eta

279
00:21:07,810 --> 00:21:11,200
hori da arrantzan ibiltzeak duen garrantzia, nola
aplikatu. Aldez aurretik ezagutu

280
00:21:11,230 --> 00:21:13,210
behar da. Orduan, zer egin dezaket.

281
00:21:14,740 --> 00:21:18,970
Oroitzapenak eta proiektuak kudeatzen dituen
memoria.

282
00:21:20,650 --> 00:21:24,550
Memoria horrek baztertu egiten du Orain arte
esan dizuedan guztia gorde egiten du

283
00:21:24,550 --> 00:21:30,490
eta gero berriro kudeatzen dugu Eta memoriatik
beherantz itzul gaitezke eta oroimenetik

284
00:21:30,490 --> 00:21:33,910
ditugun sentsazio guztiak ukitu ditzakegu Eta
nik begirada triste bat

285
00:21:33,910 --> 00:21:38,950
egin dezaket. Ezin naiz egon zuek egiten
duzuenagatik, zerbait gogoratzen ari

286
00:21:38,950 --> 00:21:42,550
naizelako eta mundu horretatik aldendu
nauelako.

287
00:21:45,940 --> 00:21:49,960
Errealitatea mugatzen diguten beste faktore batzuk
iragazkiak dira, errealitatearekin

288
00:21:50,260 --> 00:21:53,290
dugun harremana filo genetiko batean
iragazten dute, antoje etniko batean,

289
00:21:53,410 --> 00:21:56,860
etnikoak hartzen ditu, soziojuridikoa, eta abar.
Horrek esan nahi du zeru genetikoak

290
00:21:56,870 --> 00:22:00,760
gauza oso erraz bat baino ez digula
adierazten, ondo emateko teoriaren

291
00:22:00,760 --> 00:22:04,030
arabera, teorietan gaudela gogora
dezagun. Sorkuntzak nahi duzuena

292
00:22:04,030 --> 00:22:07,770
administratzen du. Darwinen teoriaren
arabera, gu prozesu

293
00:22:07,780 --> 00:22:09,580
oso baten emaitza izango ginateke.

294
00:22:10,720 --> 00:22:16,120
Ongi. Hau arrastaka eramango dugu.
Seguruenik tximinoetatik gatoz.

295
00:22:16,120 --> 00:22:20,080
Badirudi ez bazaitugu arrastaka eramaten gure
eboluzio-historian,

296
00:22:20,080 --> 00:22:24,030
arrastaka daramagula gure izatearen
zatia, nola osatzen garen amaren

297
00:22:24,040 --> 00:22:28,990
begien bistakoa. Haurdunaldiaren lehen
unetik gizakia bera heztea dela

298
00:22:28,990 --> 00:22:32,920
pentsatzea, baina izaki bizidun guztiak
hezitzaileak dira, hezi eta hezi

299
00:22:32,920 --> 00:22:34,420
egin daitezke.

300
00:22:35,560 --> 00:22:40,240
Hori gero eta gehiago inplementatuko da egunerokotasunean. Guk
ez ditugu hainbeste urte

301
00:22:40,240 --> 00:22:43,750
eta ez ditugu hainbeste urte, bederatzi hilabete. Gure
haurdunaldian gertatu

302
00:22:43,750 --> 00:22:47,920
dena. Garatu diren zentzumen guztiak
hezitzaileak edo desioak dira.

303
00:22:49,120 --> 00:22:51,700
Eta dagoeneko badugu esperientzia
zientifiko bat, erakusten duena,

304
00:22:51,910 --> 00:22:56,381
lasai asko, nola hitz egin dezakedan nire
semearekin sabelean. Eta, beraz,

305
00:22:56,680 --> 00:23:02,951
hezkuntzarako uneak ezartzea alderdi sozio-genikoari, hau
da, aterako naizen

306
00:23:02,950 --> 00:23:07,360
giroari, alderdi sozialari, gizarteari,
eroriko naizen tokiari,

307
00:23:07,360 --> 00:23:11,620
eta, beraz, alderdi geografikoa modelatuko dit,
hau da, lurrean egotea

308
00:23:11,620 --> 00:23:14,320
eta ez Marten egotea gauza bera. Horrek
orain ez gaitu kezkatzen, baina

309
00:23:14,320 --> 00:23:17,531
urte batzuk barru Marten egingo duten jendeak, oro
har, beste mota bateko pertsona

310
00:23:17,530 --> 00:23:22,420
eta zentzumen-iragazketa sortuko du. Eta,
azkenik, gaur egungo ikerketa

311
00:23:22,420 --> 00:23:24,941
batzuk Ipar Amerikatik eramaten
dira, Kaliforniatik, Bestela ez

312
00:23:24,940 --> 00:23:29,620
nago oker. Hori da ahal genuena. Kosmo
astrobiologiko moduko bat, hitz

313
00:23:29,620 --> 00:23:33,730
arraro bat da, non frogatzen ari
den hori egia izango

314
00:23:33,790 --> 00:23:38,501
den, ez. Oraingoz, eguzki-sistemaren
mendeko dokumentuak aurkezten

315
00:23:38,500 --> 00:23:38,860
dira.

316
00:23:40,090 --> 00:23:43,780
Hau da, zuzenean, gure geneen eta
abarren eragin zuzena

317
00:23:43,780 --> 00:23:47,680
badugu. Jarduteko modu bat dago. Beraz,
egongo ginateke Ez da astrologia,

318
00:23:47,680 --> 00:23:49,810
zaintza, ez astronomia.

319
00:23:52,240 --> 00:23:56,260
Feltro gehiago. Izaeraren izaera,
nortasuna. Konturatzerako,

320
00:23:56,260 --> 00:23:59,530
batzuk etorriko zinatekete Laurogei,
esaten zenuen esoterismo

321
00:24:00,070 --> 00:24:04,300
huts hau fikzio hutsa da gai honen
aldean. Kroaziarraren

322
00:24:04,300 --> 00:24:08,260
izaera, nortasuna. Hemen duzue kolorerik
preziatuena, Europan gehien estimatzen

323
00:24:08,260 --> 00:24:12,370
diren hiru koloreak, Europan gutxien
estimatzen direnak.

324
00:24:13,840 --> 00:24:17,080
Europan. Hori ez da mundu mailako ikerketa,
Europa mailako ikerketa baizik.

325
00:24:18,850 --> 00:24:22,510
Horrek pentsarazten digu izaera
pertsonalaren ondorioz kolore bat edo

326
00:24:22,510 --> 00:24:26,890
bestea aukeratuko genukeela esaten ari
naizen guztiaren arabera. Hau

327
00:24:26,891 --> 00:24:30,670
da, hamasei zenbakia jositako
zenbakiekin metatzen da, dugun

328
00:24:32,320 --> 00:24:35,410
jarrera emanez. Horrek, jakina,
orain arte eraman dugun guztia

329
00:24:35,410 --> 00:24:40,030
sortuko du, jarrera bat sortuko du.
Honek gugan egingo duen

330
00:24:40,030 --> 00:24:40,751
aldaketa.

331
00:24:42,310 --> 00:24:45,010
Hori gertatuko da eta aldatu egingo da adinean
aurrera egin ahala.

332
00:24:46,360 --> 00:24:49,030
Nire ospitalean ehun urtetik gorako jendea operatzen
dugu.

333
00:24:50,050 --> 00:24:54,821
Norbaitek hilko zela uste bazuen eta laster asko
sentitzen badut, ez dago hemen

334
00:24:54,820 --> 00:24:56,020
zergak ordaintzeko.

335
00:24:57,520 --> 00:25:00,940
Ez pentsa hain azkar hilko garenik, are
gutxiago.

336
00:25:03,730 --> 00:25:06,880
Eta hau gero finalerako utzi, bestela konturatuko
zineten zatirik garrantzitsuena

337
00:25:06,881 --> 00:25:10,810
izango litzateke eta. Gero zentzu guztiek
batera nola funtzionatzen duten azalduko

338
00:25:10,810 --> 00:25:11,110
dut.

339
00:25:12,460 --> 00:25:16,540
Izan bedi benetan ekintza-mailak erabili diren
zeharkakotasuna, multimodalitatea,

340
00:25:16,540 --> 00:25:20,770
bi mota sortuko dituena: errealitatearen
unibertsoa eta errealitatearen

341
00:25:20,770 --> 00:25:25,600
mundua. Eta hori nola manipulatu dezakegun.
Hemen egongo naiz, atzetik

342
00:25:25,600 --> 00:25:29,770
datorren jendearekin errespetuz jokatzeko.
Baina gero, nahi baduzue eta hemen uzten

343
00:25:29,770 --> 00:25:31,690
bazaitut, akabo, amaitu ez badut ere.